Zatoki przynosowe są pustymi jamami znajdującymi się w czaszce, które są połączone naturalnymi ujściami z jamą nosa. Zatoki pełnią ważne funkcje: amortyzują mózg i oczodoły przed urazami, odpowiadają za modulację głosu oraz nawilżają wdychane przez człowieka powietrze.
Przyczyny zapalenia zatok
Zatoki są wyścielone tkanką i podczas stanu zapalnego tkanka ta wytwarza śluz, który zatyka ujścia zatok. Powietrze z zatok nie mogąc się wydostać, wywołuje ucisk związany z ciśnieniem na ściany zatok – to właśnie wtedy można odczuć ból głowy i różnych okolic twarzy. U dorosłych zapalenie zatok wywołują najczęściej wirusy, które naruszają błonę śluzową jamy nosowej. Zakażenia bakteryjne głównie dotyczą dzieci. Inne rodzaje zakażeń, w tym grzybicze, dotyczą chorych o obniżonej odporności i są stosunkowo rzadkie. Zapalenie zatok jest jednym z najczęstszych schorzeń, z jakimi spotyka się w swojej codziennej pracy laryngolog. Zwiększoną podatność na zachorowanie mają osoby, u których występuje między innymi krzywa przegroda nosowa, małżowina puszkowa czy nieprawidłowa budowa systemu ujściowo–przewodowego. Geny również mogą wpływać na zwiększoną podatność na tę chorobę, a także czynniki środowiskowe (wysoka temperatura, niska wilgotność, dym tytoniowy, urazy, wszelkiego rodzaju zaburzenia hormonalne).
Jak rozpoznać zapalenie zatok?
Najczęściej zapalenie zatok dotyczy jam czołowych, sitowych oraz szczękowych. Od tego, gdzie dokładnie jest zapalenie, zależą objawy.
Jeśli zapalenie rozwija się w okolicy czoła, wówczas występuje zwiększony ból głowy w tej okolicy.
Gdy infekcja dotyczy zatok szczękowych, to wówczas wystąpi ból górnej szczęki, zębów i policzków.
Okolice oczu są wrażliwe podczas zapalenia sitowego, które powoduje też zatkanie nosa, utratę powonienia i bolesność uciskową boków nosa.
Objawy bolesności zatok pojawiają się zwłaszcza rano oraz przy pochylaniu się. W przypadku bakteryjnego zapalenia wydzielina z nosa jest gęsta i ropna. Wodnistą i przeźroczystą wydzielinę powodują wirusy.
Obok boleści miejscowych oraz wydzieliny nosowej, pojawić się może też podwyższona temperatura ciała (gorączka), osłabienie organizmu, brak apetytu i złe samopoczucie.
Zapaleniu zatok towarzyszy również spływanie wydzieliny po tylnej części gardła, co może skutkować stanami zapalnymi gardła oraz kaszlem i odchrząkiwaniem.
Jak leczyć zapalenie zatok domowymi sposobami i kiedy iść do lekarza?
Jeśli choroba nie zdążyła się jeszcze rozwinąć, można podjąć się leczenia samodzielnego w domu. Przede wszystkim zaleca się inhalacje i gorące okłady na bolące jamy zatokowe, ograniczenie przebywania w atmosferze zanieczyszczonego powietrza (dym papierosowy, pyły, związki chemiczne). Warto też zadbać o czystość filtrów w klimatyzatorach (samochodowych oraz w pomieszczeniach), a także o odpowiednie nawilżanie powietrza zwłaszcza w sezonie grzewczym, aby nie dopuszczać do wysuszania błon śluzowych (można stosować nawilżacze powietrza). Jeśli objawy nie ustępują po kilku dniach bądź nasilają się, należy udać się do lekarza pierwszego kontaktu, a najlepiej do laryngologa.
Jak wygląda leczenie zatok?
Zapalenie zatok najczęściej jest leczone zachowawczo, rzadziej chirurgicznie.
Zachowawcze leczenie jest zlecone przez lekarza i opiera się na zwalczeniu zakażenia, zmniejszeniu opuchlizny tkanek oraz udrożnienie kanalików. W przypadku zakażenia bakteryjnego podaje się leczenie antybiotykowe oraz leczenie uzupełniające. Jeśli takie leczenie nie przynosi rezultatu, to może być spowodowane błędnie dobranym lekiem, zbyt krótkim czasem leczenia (kuracji antybiotykowej nie można przerwać nawet po ustąpieniu objawów) bądź rozwijającej się w międzyczasie infekcji wirusowej, na którą tego typu lekarstwa nie działają.
Chirurgiczna ingerencja w zatoki ma na celu przywrócenie drożności nosa i odzyskanie odpowiedniego poziomu wentylacji zatok. Wskazaniem do takiej operacji najczęściej jest przewlekłe zapalenie zatok i wymaga ono szerokiej diagnostyki.
Zapalenie zatok – Jakie są skutki nieleczenia?
W sytuacji, jeśli zapalenie zatok nie zostanie należycie wyleczone, może przejść w przewlekłe zapalenie zatok i jest to jedne z najłagodniejszych konsekwencji pozostawienia tej chorobie wolnej ręki.
Obok tego schorzenia mogą pojawić się powikłania wewnątrz czaszkowe, zapalenie szpiku kostnego czaszki i powikłania oczodołowe i oczne. Zakażenie może dotknąć między innymi nerw wzrokowy oraz wywołać stan zapalny wewnątrz gałki ocznej, co skutkować może nawet ślepotą.
Każda forma zaniedbania leczenia zapalenia zatok powodować może poważne konsekwencje, z utratą zdrowia, a nawet życia, ponieważ dotyczy rejonu najbardziej unerwionego i wrażliwego na schorzenia – głowy i mózgu.
